CÁI GÌ ĐANG ĐIỀU KHIỂN QUYẾT ĐỊNH TÀI CHÍNH CỦA BẠN?

Chúng ta đã tiếp cận một số khái niệm chính:

– Công thức: FQ = IQ + EQ
FQ: chỉ số thông minh tài chính
IQ: chỉ số thông minh
EQ: chỉ số cảm xúc..
– Não giữa: điều khiển cảm xúc (EQ)
– Vỏ não: nơi trú ngụ các kiến thức tài chính (IQ)

Hôm nay chúng ta tiếp cận thêm các khái niệm:
– Hạch hạnh nhân (amygdala), một trung khu thuộc viền não giữa, ngay phía trước Hồi hải mã. Có 2 hạt hạnh nhân ở mỗi bán cầu não, nép mình sâu bên trong thuỳ thái dương.
– Hồi hải mã lưu giữ thông tin khô khan
– Hạch hạnh nhân lưu giữ cảm xúc đi cùng với nó
– Đồi thị (thalamus) là nơi tiếp nhận thông tin bên ngoài từ các giác quan và chuyển tải thông tin tới Hạch hạnh nhân và vỏ não
– Thuỳ não trước, nơi thu nhận thông tin từ hạch hạnh nhân và vỏ não, nó chỉ huy các phản ứng của cơ thể, lập kế hoạch và tổ chức hành động
     Ví dụ: Hồi hải mã giúp ta ghi nhớ khuôn mặt một người nhưng hạch hạnh nhân lưu giữ cảm xúc yêu hay ghét người này. Cả hai thông tin này truyển tải tới Thuỳ não trước và nó quyết định việc có chơi với người đó hay không.

Cơ chế của hạch hạnh nhân là: lưu giữ những cảm xúc trong quá khứ, cảm xúc càng mạnh thì nó càng lưu giữ lâu. Chính vì thế, nó có đặc điểm là lỗi thời bởi nó luôn so sánh thông tin mới với những gì trong quá khứ. Ngoài ra, nó lại được tiếp nhận thông tin từ bên ngoài song song với vỏ não, nơi phân tích kiến thức. Chính vì thế, nó rất “nhanh đẩu đoảng”, ngay lập tức nó sẽ so sánh thông tin mới với cảm xúc cũ và đưa ra ý kiến nhanh hơn những thông tin được phân tích trong vỏ não. Vì cảm xúc nó giữ rất mạnh nên nó có chức năng cảnh báo và ý kiến của nó thường lấn át ý kiến được tư duy từ vỏ não. Cũng vì nó thường lưu giữ cảm xúc mạnh nên nó cũng được gọi là “nơi đam mê trú ngụ” vì nó thôi thúc chúng ta làm thứ mà chúng ta yêu thích và khao khát.

Chúng ta hãy xem cơ chế hoạt động của những bộ phận trên như nào nhé.
Hãy đi từ những ví dụ:

• Chúng ta đã từng mắng con cái, mắng chồng, mằng vợ thậm tệ để rồi sau khi ngẫm lại tự thấy mình thật vô lý
• Chúng ta đã từng ra quyết định mua sắm tại cửa hàng nhưng về nhà ngồi thẫn thờ tự hỏi “tại sao lại thế?”
• Chúng ta đã từng vội vàng về nhà mở két lấy tiền đưa cho đối tác để đầu tư vào một dự án nào đó một cách như thôi miên xong sau đó lại giật mình tự hỏi tại “Tại sao lại ra quyết định đó?”

Vâng, thủ phạm là Hạch hạnh nhân. Tại sao lại thế?
Phân tích ví dụ sau:
Nam và Hùng là bạn học thời cấp 3. Trong ký ức của Nam thì Hùng là một người học giỏi, thông minh, năng động nên được làm lớp trưởng ngày đó. Hùng cũng đã từng giúp Nam học tập nên Nam và Hùng dù không thân nhau nhưng Nam rất quý Hùng.
Nam sinh ra và lớn lên tại vùng nông thôn, nơi trông rau để bán nhưng bố Nam đã bị ung thư vì lý do ăn thực phẩm nhiều hoá chất.
Một hôm hai bạn gặp nhau và Hùng mời Nam đầu tư trong lĩnh vực thực phẩm sạch
⇒ Ngay lập tức, thông tin này “Hùng mời Nam kinh doanh thực phẩm sạch” được truyền tới đồi thị (thalamus) của Nam, từ đó nó sẽ được truyển tải tiếp như sau:
– Thông tin “khái niệm bạn Hùng bạn cấp 3” đi thẳng đến hạch hạnh nhân nơi chứa cảm xúc tốt về Hùng. Ngay lập tức nó bảo Nam là “Hùng giỏi và đáng tin”
– Thông tin “kinh doanh thực phẩm sạch” đi thẳng đến hạch hạnh nhân nơi chứa nỗi đau của Nam về thực phẩm nhiều hoá chất. Ngay lập tức nó bảo Nam là “kinh doanh thực phẩm sạch là rất tốt cho bản thân và người khác”
– Phần “thông tin phương án kinh doanh thực phẩm sạch” đi vào vỏ não, nơi chứa các kiến thức kinh doanh của Nam, được vỏ não phân tích rồi mới đưa về hạch hạnh nhân.

Vấn đề bắt đầu từ đây:

• Vì thông tin phương án kinh doanh phải qua vỏ não nên nó về hạch hạnh nhân chậm hơn thông tin “Hùng là người tốt và kinh doanh thực phẩm sạch là tốt”. Vì vậy, hạch hạnh nhân của Nam đã kịp mách bảo “Tôi thích dự án này, tôi thích làm việc cùng Hùng”
• Ngay lập tức Thuỳ não trước sẽ nhận được tín hiệu “YES” từ hạch hạnh nhân và nó sẽ chỉ huy các bộ phận khác hành động “YES”
• Nhưng Thuỳ não trước là nhạc trưởng, nơi tinh chỉnh cảm xúc nên xảy ra các tình huống sau

➡️Nếu thời gian quyết định chỉ được diễn ra trong thời gian ngắn, khi não trước chưa kịp phân tích rõ ràng đúng sai thì bộ não của Nam sẽ bị cảm xúc “YES” lấn át và Thuỳ não trước sẽ chỉ huy Nam nói “Tôi đồng ý”
➡️Nếu thời gian đủ lâu để phân tích và não trước bảo là “phương án kinh doanh chưa tốt” thì tiếp tục có 2 trường hợp xảy ra:
+ Nếu hạch hạnh nhân rung quá mạnh bởi ký ức đau khổ về thực phẩm bẩn và niềm tin vào Hùng rất lớn thì nó sẽ vẫn nói “YES” và tự an ủi là “điều chỉnh kế hoạch kinh doanh sau”
+ Nếu vỏ não đủ kiến thức phân tích và cảnh bảo mạnh, lúc đó Thuỳ não trước sẽ tinh chỉnh cảm xúc của Nam, nó tác động ngược lại hạch hạnh nhân với rất nhiều phân tích “tin yêu Nam, thích thực phẩm sạch nhưng nếu phương án tệ thế này thì thậm chí không giữ được người bạn tốt và kết quả cũng không thành công, và theo đó cũng không giúp được người khác ăn thực phẩm sạch”. Kết quả là nó bảo Nam nói “NO”

Một bật mí là: trước đây ta có quan điểm là tách lý trí và cảm xúc nhưng khoa học đã chứng minh là:

• Vỏ não là vùng trí nhớ ngắn hạn
• Mạch não từ hệ viền não đến thuỳ trước trán thì thường mang cảm xúc tiêu cực như lo lắng, tức giận. Nó có thể làm tê liệt nơ ron thần kinh và phá huỷ khả năng duy trì trí nhớ ngắn hạn của thuỳ trước trán. Ví dụ: khi buồn thì khó tập trung suy nghĩ là vì thế

⇒ Như vậy, cảm xúc can thiệp trực tiếp vào quá trình lập luận của não bộ. Xúc cảm thường dẫn dắt sự quyết định, song hành cùng lý trí, cho phép hoặc ngăn cản lý trí. Bộ não tư duy cũng tác động điều chỉnh xúc cảm ngoài trừ những cảm xúc quá mạnh mà thôi. Vì vây, phải hoà hợp 2 thứ là cảm xúc và lý trí

Một điều thú vị nữa là “Xúc cảm dẫn lối chúng ta vận dụng tốt tư duy lý trí ”. Trong tình huống trên, kể cả dự án kinh doanh chưa ổn nhưng nếu tin yêu Hùng và đam mê thực phẩm sạch thì Nam vẫn tham gia đầu tư cùng Hùng. Nếu không có cảm xúc thì thậm chí ngay cả khi Nam nói “YES” với việc đầu tư này nhưng sau đó cũng có thể bỏ dở bất kỳ lúc nào.

Một nghiên cứu gần đây cho thấy, các quyết định sai lầm bắt nguồn từ việc họ không tiếp cận sự học hỏi xúc cảm. Mạch não thuỳ trước trán và hạch hạnh nhân chính là cánh cửa mở ra kho lưu trữ sở thích, sở ghét mà chúng ta tích luỹ suốt cuộc đời

Như vậy chúng ta thấy, có 3 thứ rất quan trọng là:
– Những cảm xúc được chứa trong hạch hạnh nhân
– Những kiến thức được chứa trong vỏ não
– Cách vận hành thuỳ não trước

Các #Financial_coach sẽ giúp khách hàng lục tìm cảm xúc của mình, mở ra kho lưu trữ điểm mạnh, điểm yếu, tình yêu, sự ghét của mình trong kinh doanh để tìm kim chỉ nam cho việc ra quyết định tài chính. Song hành với đó, chúng tôi cũng cung cấp những kiến thức tài chính chuyên nghiệp để khách hàng cân bằng giữa con tim và lý trí khi ra quyết định.

Jolie Hướng Dương
Doanh nhân – Nhà huấn luyện